Cumpleaños políglota / Poliglota naskitagon

Hace una semana fue mi cumpleaños. Me encontraba en la Habana, Cuba, durante el congreso de jóvenes esperantistas en una villa paradisíaca. Hay mucho de que hablar de tal experiencia de viaje, pero después escribiré uno o varios posts respectivos. Lo que quiero mencionar fue el hecho de haber sido felicitado en una gran gamma de lenguas que posiblemente no podré repetir tal momento. Al menos me cantaron para celebrar mi cumpleaños en las siguientes lenguas: Español, Portugués, Sambo, Japonés, Coreano, Francés, Alemán, Holandés, Danés, Polaco, Ruso, Checo, Hebreo, Inglés, Italiano, Croata y Esperanto. Lástima que no hubo grabación, pero al final los detalles no se olvidan. 

Ĉirkaŭ semajnon antaŭe estis mian naskitagon. Dum IJK en Havano, Kubo, mi estis en paradiza urbeto. Tro multe por paroli pri la vojaĝa sperton, sed poste mi skribos pri tion. Mi volas partopreni la feliĉo de mia naskitagon en multajn lingvojn, mi ne kredas vivi tion denove. Almenaŭ mi ricevis kantojn en la sekvaj lingvoj: Hispana, Portugala, Samba, Japana, Koreana, Franca, Germana, Nederlanda, Dana, Pola, Rusa, Ĉeĥa, Hebrea, Angla, Itala, Kroata kaj Esperanto. Bendaŭrinde ne ekzistas rekordon, kvankam finfine detalo ne forgesebla. 

Crónicas del microbus: expectativas

Dentro de los múltiples momentos que podemos encontrar durante un viaje en el transporte público de la Ciudad de México, especialmente los microbuses y camiones, o bien, “peseros”, es cuando se llena de gente, tanta que llega hasta el estribo, arriesgando sus vidas con tal de no perder tiempo esperando uno vacío, que a veces puede tardar horas en pasar.

El chofer o su ayudante, no satisfechos en cómo están distribuidos los pasajeros, les gritan “recórranse” a pesar de que tal cosa es casi imposible. Pueden seguir así hasta que alguien se decida a gritarles que ya no se puede. Por otra parte, hay momentos en los que efectivamente todavía se puede recorrer, pero algunas personas deciden no hacerlo. Por ejemplo, esto sucede cuando vienen con alguien que está sentado, pero otras veces no es el caso. 

En ciertos momentos, se recorren hasta la puerta de salida, como si fueran a bajar, pero no lo hacen, especialmente los jóvenes. Tal comportamiento ha orillado a cuestionamientos absurdos de gente que quiere bajar y que pregunta a personas que se han parado de sus asientos y se han movido hacia la puerta de salida “¿va a bajar?”, como si su comportamiento no fuera suficiente para expresarlo.

Hay quienes también se colocan estratégicamente cerca de la puerta de salida, curiosamente parados y no sentados aunque hubiese lugar disponible, esperanto bajar pronto, si bien su próxima parada sea en media hora o más. Esto sucede sobre todo con quienes no están familiarizados con la ruta y de hecho llegan a bajarse mucho antes de llegar a su destino, yo diría que en promedio entre unos 100 hasta 500 metros antes.

Pero también está la gente que se sienta para bajarse unas escasas dos o tres cuadras después, incluso en los asientos de la ventana que requieren de que el pasajero de a lado se levante y estorbe momentáneamente a los parados para dejar pasar. A menudo se trata de señoras de 40 años en adelante, y sí, he notado que sí conocen la ruta, pero aún así prefieren descansar unos instantes a consta de irrumpir el orden de movilidad interna de pasajeros.

El espacio-tiempo es quizá el recurso más valioso dentro del transporte, no sólo por fuera.

Mian vojaĝon tra Eŭropo: Munkeno, Liono kaj Amsterdamo

Datoj: 11/10/2008 ĝis 17/10/2008

Mi alvenis dum la tago de la 11° oktobron al Munkeno el Germanio. Miaj kontaktoj de Pasporta Servo estis Chistoph kaj Akiko Noss, paro de germana kaj japana esperantistoj, respektive. Mi faris la tipan prezentadon ke estis kutimiganta ekde mi vojaĝas eksterlande, do mi unue demandas " kion vi scias pri Meksiko? " kaj sekve presenti la legendo de la nacia ŝildo, la Popocatépetl kaj Iztacíhuatl, la aktuala politiko, ktp. Tiu tagon mi faris travojaĝo en la urbo, unue por la bileto de kamiono.

Preskaŭ perdita, min alvenis al ĝardeno kie mi trovis ion nekutima por mi. Mi vidis grupon de ebriaj maljunuloj ludante ŝako de granda skalo. Kiam vidanta la ludo mi komunikiĝi en angla kaj iomete de germana, ĝis unu el ili, la pli juna demandis al mi " kie vi venas? ", min respondis "de Meksiko" kompreneble, tiel tiam mi auskultis unu el la plej strangaj aferoj de mia vivo de la buŝo de la viro: "kaj kio lingvo parolas tien, la ĉina? "

Klariganta la demandon pri Hispana, alia viro diris al mi provi ludi. Mi akceptis la inviton, sed post sensukcesa ludo, mi volis reveni kun la paro de esperantistoj, ne antaŭ ricevi longan predikon de la maljunulo, kiun mi komprenis ne kun vortoj sed kun liaj esprimoj, komprenante ke ili estis dankema pro mia partopreno. Bone, almenaŭ mi pensas tion. Ĝuste en la sama nokto, mi vidis Futurama-a filmon kun la gastigantoj. La sekvonta tagon, mi transiris la urbon kun ilin, ĝis alveni al Nymphenburg-a Palaco, kaj poste ni fendis vojojn kaj mi decidis iri fore al la arto galerio.

La sekva tago mi diris adiaŭ al la paro kaj mi faris finan travojaĝon en la urbo, precipe elspezado bona momento de la tago en la Angla Ĝardeno. Jam en la krepusko, mi prenis la kamionon daŭrita kun la sekva celloko: Liono el Francio. Ĉiaokaze, mi haltis en Stutgarto por ŝanĝi aŭtobuson. Dum tio momento, mi ekparolis en Franca kun alĝeriano kiun ankaŭ vojaĝis al la sama urbo. Kiam mi diris al li ke mi estis meksikano, la alĝeriano diris al mi "Meksiko, klare, mi konas tien, estas en Ameriko (Usono), jes, Kalifornio, Teksaso, tre agrabla". Mi rimarkis ke la viro ne havis iu historia - geografia kono de mia lando; sed certe, tion komencis esti konstanta.

Kiam mi alvenis al Liono dum la 14a de Oktobro, la alĝeriano donis al mi direktoj kaj mi alvenis al mia celloko, kvadrata kie mi atendis Tifen, mia esperantista kontakto tien. Li estis malsams al la kontaktoj ne nur de Francio, sed de Eŭropo. Li estis knabo pli senĝena, feliĉa kaj kontentiga, malgraŭ havi modesta vivo. Egale, estis pli edukita en Latinamerika aferoj. Tage mi volis transiri la urbon, por koni la historian centron, la Plazo de Terreaŭ, Fouviere kaj tiel plu.

Mi decidis reveni al Pragon, por provi viziti denove la urbo kie mi ne povus eniri preskaŭ al iu loko. Estis longa vizito, sed nur mi povis uzi la vespero por foriri al la urbo, mi rimarkis ke mi ne planis tion tiel bone, do dum nokto mi ŝanĝis mia celloko, nuntempe al Ámsterdamo. Dum la vojaĝon, mi kontis turkanano kiun estis iranta al Nurembergo, kun kiu mi komunikis en la angla kaj germana. Li ŝajnis pli kultura persono por mia surprizo ekde almenaŭ li povus percepti la fakton, ke en Latinamerikoa estas varioj de la hispana lingvo.

Malgraŭ tio, ne estis la unua fojo me mi estis en Ámsterdamo, falte estis la skalo de la aviadilo kie mi venis al Eŭropo. Tuje sur mia alveno, mi rezervis mian bileton de reveno kaj estis agrabla surprizo aŭskulti ke la manaĝero parolis hispane, almenaŭ hispana de Hispanio, sed estis agrable aŭskulti mian denaskan lingvon almenaŭ dum kelka tempo kiam neatendita.

Mi faris travojaĝon ĝis la fervoja stacio kaj la eklezio de Sankta Nikolas. Mi rimarkis preskaŭ malsaman mondon, kun marihuana butikoj kaj bicikloj ĉien. Mi preskaŭ perdis min inter la senfineco de kanaloj. Nur kelkaj horoj pasis en Ámsterdamo, sed ilin resumis la laciĝon de longaj tagoj de piediri. Al mia reveno en Parizo, la loko kie mi ekforiris, min provis eniri la metrostacio senpage, sed mi ne sukcesis. Mi alvenis al mia loko kaj mi dormis la tutan nokton.

La sekva tago, mi nur rimarkis ke mi forgesis iuj dokumentoj en la aŭtobuso. Estis domaĝo, kaj longa vizito al la stacio estis senutila. Sep post sep tagoj, Je la 25a oktobron, mi ricevis poŝton. La letero ŝajnis granda kaj kiam mi malfermis gixn miaj dokumentoj eliris. Svisanino trovis la dokumentojn en Ĝenevo. Tiela detalo estis kvazaŭa kiu mi simple ne estas kutimita.

Mian vojaĝon tra Eŭropo: Vieno, Bratislavo kaj Prago

Datojn: 05/10/2008 gxis 10/10/2008 

Estus longa tago por mi kiam mi venis al Vieno je la 5a de oktobron. Malgraŭ tion, kun simpla kaj sufiĉa angla, mi atingita ke la aŭtistoj lasis min en Bratislavo, ekde mi volis profiti de la okazo por koni Slovakion. Kun granda pezo en mian dorson, mi transiris la historian centron de la urbo, vizitanta la Kastelo de la urbo, la Palaco Grasalkovicov kaj egale trovanta, en la kapitalo centro aŭ " Hlavné námestie " unu el la plej turismaj lokoj, restoracio de meksika manĝaĵo, kiu havis inter aliaj subtasoj " Bifsteko teksaso, tradicia meksika ĉefmanĝo". Mi rimarkis ke mia natallando estis tute distordita de la realaĵon, kvankam mi ne haltas pensi ke verŝajne meksikianoj ankaŭ faras sama aferon kun aliaj kulturoj.

Mi revenis al Vieno vespere, provis eltrovi la domon de Kata, la aŭstra esperantistino kiun donis min loĝejon danke al Pasporta servo. Mi venis al la certa konstruaĵo, sed mi pensis ke por eniri mi bezonis uzi citofonon. Ne ricevanta Kata-a respondo, mi atendis momenton ĝis loĝanto eliris por eniri min. Intra tien, mi venis ĉe la rando de la ĉambron, kiu estis sola kaj fermita. Estis jam malfrue kaj la krepuskon venis; do mi pensis verŝajne mi povus iri fore kaj serĉi Interreta cafejo, por vidi se ĉu alia kontakto en Vieno ankoraŭ povus doni min azilon.

Mi pensis tion dum longa tempo, sufiĉe por ke la nokto falis kaj la komercejxojn fermis. La nura demando estis ke se mi elirus el la konstruaĵo mis riskantgxus ne eniri denove. Mi pensis ke verŝajne mi povus dormi en la ŝtuparo aŭ koridoroj tien. Mi alteniĝis al la ideo de ne eliri, sed ne nur estis dormado nur kio mi bezonis, ĉar iri al la banĉambro, manĝi kaj trinkanta ankaux mi bezonis.

La horoj pasis kaj mi decidis riskiĝi, pensante verŝajne mi povus trovi ŝancon. Mi faris ĝin kaj mi iris al interretejo, kie por kelkaj cendoj de Eŭro mi akirita du minutoj de navigiloj. Ĉio estis senutila kaj mi trovis nenion en mia retpoŝto. Vidanta ke la momentos povus esti pli malbone, mi revenis al la konstruaĵo kaj atendis iuj alia loĝanto denove eniri. Mi devis atendi kiel duonhoro, sed mi estis sukcesa. Mi iris ĉe Kata kaj mi sidiĝis kaj la ideo estis farita ke verŝajne mi devis dormi ekstere tien. Kaj prave kiam mi fermis miajn okulojn, Kata alvenis.

Kata pardonpetis, argumentante ke ŝi forgesis mian horon de alveno kaj ŝi diris min ke ŝia domo estis disponebla por min. Mi nur petis akvon kaj mi devis trinki kiel litron en sekundoj. Mi babilis iomete kun ŝi, pensante la ideo ke "preskaŭ" dormante ekstere dum aŭtuno en Vieno estis almenaŭ scivola anekdoto por paroli estontece.

Mi banis min kaj ekdormiĝis. La sekva tago Kata iris labori tial mi foriris al la urbon, precipe por esplori la historia centro. Ankaŭ mi vizitis la busostacion por aĉeti mia sekva biletoj, kaj preskaŭ mi akirantis perdita en la urbo dum la provo. Kiam Kata eltrovis tion, ŝi riproĉitis min dirantan ke mi devus uzi la publikajn transportilojn kaj ne piediri ĉar tion estis "kiel 20 kilometroj"; malgraŭ tion, mi sciis ke tio ne estis vera, ĉar estis kiel 5 km, krom mi estis ĉarmita pro koni la urbon de la piediranto skalo kaj iuj ne tiel turista lokojn.

La sekva tago mi vizitis du muzeoj: unu estis la esperanta muzeo, la nura muzeo en la mondo dediĉinata al la lingvon kiu permesis min koni personoj kaj vojaĝi tra la mondo; aliflanke, finfine la Freud muzeo, la mita loko de konsulto de la fama doktoro. Mi pensis ankaŭ viziti trian muzeon, tiu de etnologio, kie estas la Moctezumo-a plumon, sed bendaŭrinde, pro reformanta laborojn estis fermita.

Oktobron la 9a estis la fina tago en Vieno. Mi faris fina travojaĝo en la urbo. Vespere, mi diris adiaŭ al Kata kaj ankaŭ al kroata amikino ke vizitis ŝin. Mi faris mian vojaĝon de 5 km al la busterminalo kaj atendis mia kamiono por la sekva celloko: Prago. Mi alvenis dum la nokto kaj mi aĉetis la bileton por la sekva buson kaj iris al gastejo, ĉar mi ne havis esperantista kontakton en Prago, kaj mi transiris la tuta historia centro. Jam alvenita, mi kaj la akceptisto komunikis nin en stranga angla miksaĵo kun hispana kaj ĉeĥa akcento. La nura afero ke mi volis estis dormi, kion mi ne akiris pro la bruo de ebria gejunuloj en la alia flanko de la ĉambro.

La sekva tago, la momento de eniri estis avertita al mi pro bela ĉeĥa akceptistino. Mi prenis mian aĵon kaj mi esploris la urbon. Mi transiris la Vultavo, la Karla Ponto, la Turo Petrino, kaj tiel plu. Tamen por mia malbonŝanco, la muzeo Kafka estis jam fermitan kiam mi aliris tien. Mi atendis ĝis noktiĝis desupre en la historia centro por iri al busostacio, transiranta por mallumaj vojetoj trans la urbo. Mi ne volis havi adrenalinon veni al mi, sed mi ne povus eviti transiranti tien ĉar estis la nura maniero por alveni. Malgraŭ tion, mi alvenis al mia celloko sendifekta.

Cosas que quisiera conocer sobre mí, pero al final es mejor mantenerlos en la incógnita

Mis orígenes, mis raíces o ascendencia genético-cultural, ya que México no mantiene registros de origen genealógicos como otros países, ignoro de donde vienen mis raíces. Al menos cuatro generaciones antes de mí fueron mestizas. Me pregunto dónde quedaron mis orígenes indígenas, porqué no se manifestaron tanto como los europeos, de los cuales igualmente me gustaría saber el origen de algún ancestro. Sin embargo, aunque el origen puede usarse como orgullo (modesto o exagerado) también como instrumento de discriminación tenue, de otros hacia mí o incluso de mí hacia otros. Al final, sólo la identidad nacional es la que me concierne.

Mi coeficiente intelectual, ya que siempre me llamó la atención saber que tan inteligente soy, pero sabiendo lo que acarrea conocerlo no siempre puede llevar a una buena interpretación de los resultados. En primera, por ejemplo, estar inconforme con un resultado más bajo que el mínimo esperado. Asimismo, el coeficiente cambia a través de los años, al igual que los conceptos de inteligencia, así que al final las pruebas sólo medirían la capacidad de resolver problemas, en su mayoría lógico matemáticos, en un momento muy específico de la vida, pero no el conocimiento que se ha acumulado en la vida y el uso que se le da, que muchas veces ni lógico ni matemático es.

Los defectos genéticos que nunca causaron problema en mi vida, pues simplemente ignorar algo que puede ser considerado negativo pero que nunca se manifestó es completamente innecesario saberlo, pero queda la curiosidad.

Los “si yo hubiera”, es decir, las oportunidades que no se pudieron realizar, pero enterarse hasta mucho después de que efectivamente sí hubo una posibilidad concreta de llevarse a cabo, no sólo una mera suposición, es algo realmente molesto.

De qué sería capaz de hacer en situaciones muy especiales, especialmente aquellas de emergencia, rápidos reflejos y toma de decisiones, sobre todo los que muestren que tendría nefastos resultados o no los socialmente correctos, y más que socialmente, los que yo considero incorrectos.

Minha viagem no Brasil: São Paulo, Ubatuba e Rio de Janeiro

Datas: 22-10-09 a 04-11-09

Todo começo quando estava no instituto de geografia na universidade por de junho de 2009. Passei frente do muro dos anúncios e vi uma convocatória para um encontro de geógrafos a se celebrar em Ubatuba, Brasil. Decidi de enviar uma leitura e esperar o resultado. Tinha muitas ganas de ir para Brasil, uno dos países mais belos para mim. Foi uma boa sorte poder ir. 

Fiz uma escala no Santiago do Chile e pude ver as maravilhas dos Andes, uma das vistas mais belas do mundo. Meu avião chegou ao São Paulo o 22 de outubro e foi saudado por Francisca, uma esperantista que gosta de receber estrangeiros graças ao passporta servo. Os primeiros dias durante minha estadia visitem a cidade para ver lugares como o MASP (o Museu do Arte de São Paulo), a Catedral da Praça Sé, o mirante, o Parque Ibirapuera, o Memorial da America Latina, e diversas igrejas. 

A ordem era diferente, por exemplo, no metro havia lugares para separar as pessoas em cada entrada ao trem. Contudo, parecia eu estar ainda no México, pelo menos senti isso, já que o ambiente é parecido também. Di uma visita ao clube esperantista local e também ao SESC, onde faziam uns sanduíches da berinjela muito deliciosos. 

Depois era momento da viagem para Ubatuba, depois de três horas chegue, mas estava no centro, longe da posada e da universidade. Tive que usar um taxi e depois ônibus e tive que confiar meus instintos do geógrafo para não me perder e encontrar os lugares. A posada ficava cerca da praia, com um bom ambiente. Ali encontrou gente do tudo mundo, da Argentina, do Chile, da Suécia, da Suíça, da Itália, dos Estados Unidos e é claro o Brasil. 

O encontro era bem, mais queria visitar a cidade. A comissão organizou uma visita ao mangue, uma coisa que nunca tinha feito. Tive uma boa conversação com um geógrafo argentino e com colegas brasileiros. Logo de quase uma semana, parti para Rio de Janeiro. Estivei na central do ônibus muitas horas ate que chego o meu bus. Estava muito cansado, a única coisa que queria fazer era dormir, mas não podia. Chegue ao lugar dos uns esperantistas cariocas.

Tive oportunidade de visitar a praia da Barra da Tijuca e uma igreja espiritista. O dia seguinte foi para o Cristo Redentor no Corcovado com outros esperantistas brasileiros e franceses. Depois a gente fez uma visita a Praça Mercado Municipal e Niterói. O ultimo dia no Rio fui para o Pão de Açúcar. Depois me encontre com colega mexicano e a gente foi para uma festa. Foi muito interessante, a gente fiz uma brincadeira do telefone sem fio, mais era no espanhol e português. Pela noite volte para São Paulo, onde estive meu ultimo dia. Ainda saudades do Brasil, espero voltar um dia.

Cosas que quisiera conocer sobre los demás

Cuando ofendí a alguien pero nunca me lo dijo.
Cuando le gusté a alguien pero nunca me lo dijo
Cuando le caí bien a alguien pero nunca me lo dijo.
Cuando alguien me hizo un favor, pero nunca me enteré que fue por esa persona.
Que tan importante fui/soy para una persona, pero nunca me lo hizo saber.